Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayelerinde Türkiye’de başarıyla yürütülen ‘Sıfır Atık Projesi’ kapsamında uygulamaya alınacak olan Depozito Yönetim Sistemi (DYS) kapsamında kullanılacak Depozito İade Makinesi (DİM) ve depozito mobil uygulaması, Dünya Çevre Günü sebebiyle başkent Ankara’daki Millet Bahçesi’nde gerçekleştirilen ÇEVREFEST etkinliğinde kamuoyuna tanıtıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayelerinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından başlatılan ‘Sıfır Atık Projesi’ tüm hızıyla sürüyor.
Emine Erdoğan’ın desteklediği israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesini veya asgari seviyeye indirilmesini sağlayan ’Sıfır Atık Projesi’nin en önemli ayaklarından biri olan ‘Depozito Yönetim Sistemi’ (DYS), Dünya Çevre Günü kapsamında kamuoyuna tanıtıldı.
Çevre bilincinin artırılması amacıyla 1972 yılından bu yana dünya genelinde kutlanan 5 Haziran Dünya Çevre Günü ülkemizde 2022 yılında ilan edilen Türkiye Çevre Haftası kapsamında çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Bu yıl 5-9 Haziran tarihleri arasında 81 ilde düzenlenen etkinliklerin Ankara ayağı, 6 Haziran 2024 Perşembe günü Başkent Millet Bahçesi’nde gerçekleştirildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca düzenlenen ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin katıldığı ÇEVREFEST etkinliğinde, DYS’nin tüketiciyle buluşan kısmını oluşturan Depozito İade Makineleri (DİM) ve depozito mobil uygulamasının kullanımı kamuoyuna ilk kez gösterildi.
‘Türkiye Yüzyılı’na yakışır proje
Bakan Özhaseki etkinlik alanını ziyaretinin ardından yaptığı açıklamada, gelecek hafta ‘Türkiye Yüzyılı’na yakışır birkaç projeyi açıklayacaklarını belirterek, "Bu projelerden birisi Depozito Yönetim Sistemi. Sadece su içerken kullandığımız, basit içecek olarak elimize alıp, günde birkaç kez tüketip dışarıya attığımız o şişe, pet ve camların Türkiye’deki yıllık kullanım miktarını söylüyorum, 20 milyar adet. Bunlar tabiatta kolay kolay erimiyor. Her birisi bizim başımıza bela olarak bekliyor. Şimdi Depozito Yönetim Sistemi’ne geçiyoruz. Bu yıl onu da başaracağız. Yazılımını kendi yaptığımız Depozito Yönetim Sistemi ile insanlar çöp olarak gördükleri her şişe ve atığın geri dönüşümünü telefonlarında hesaplarına yatmış olarak bulacaklar ve bu çöpler tabiata atılmamış olacak. Onları da toplamış olacağız” diye konuştu.
Depozito Yönetim Sistemi nasıl çalışacak
Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA) tarafından yönetilen ‘Depozito Yönetim Sistemi’nde beş yıldır yürütülen çalışmalar tamamlanarak Türkiye genelinde pilot uygulama aşamasına geçiliyor. Hem ekonomi hem de çevre ve insan sağlığı açısından oldukça önem taşıyan Depozito Bilgi Yönetim Sistemi kapsamında yazılım ve donanım çalışmaları geçtiğimiz ay tamamlanmış, sisteme kayıtlar da büyük oranda gerçekleştirilmişti.
Öncelikli olarak tek kullanımlık cam, polietilen tereftalat (PET) türünde plastik ve alüminyum türünde metal malzemeden yapılmış olan içecek ambalajları için depozito uygulaması zorunlu olacak. Depozito Yönetim Sistemi’ne tabi içecekler ambalajın üzerinde yer alacak özel güvenlikli mürekkebe sahip ve kopyalanamaz nitelikteki DYS işareti ile piyasa sürülecek. Tüketiciler depozito bedeli dahil ücret ödeyerek satın aldıkları tek kullanımlık ambalajlı içecekleri tükettikten sonra boş ambalajları belirlenecek olan iade noktalarına veya Depozito İade Makinelerine teslim ederek depozito bedelini geri alacaklar. Ambalajları elden teslim alacak iade noktalarında ambalaj onayı ve depozito bedeli iadesi el terminalleri ile yürütülürken, Depozito İade Makinelerine teslim edilen ambalajlar için bu işlemler makineler tarafından otomatik olarak gerçekleştirilecek.
Haziran’da ilk Depozito İade Makineleri kullanıma geçecek
Depozito Yönetim Sistemi yıl sonuna kadar iki bin noktada oluşturulacak iade noktaları ile çalışmaya başlayacak, bu dönemde boş ambalaj iade eden tüketicilere mobil uygulama vasıtası ile ödüllendirme bedelleri yüklenecek. 2025 yılı içerisinde zorunlu Depozito Yönetim Sistemi’nin başlamasıyla iade noktalarında tüketicilere depozito bedelleri iade edilecek ve boş ambalajlar toplanacak.
Tüketicilerin Depozito İade Makinelerine iade ettikleri boş ambalajların doğrulama, onay ve depozito bedeli iadesi bizzat bu makineler tarafından gerçekleştirilecek. Depozito İade Makineleri boş ambalajları tek tek kabul edip her ambalajın özel DYS işaretini, şeklini ve boyutlarını kontrol edecek, tanımlı kriterleri karşılayan ambalajların depozito iade bedelini para olarak tüketicinin mobil cihazındaki Depozito Yönetim Sistemi mobil uygulamasındaki e-cüzdana aktaracaklar.
Depozito Yönetim Sistemi mobil uygulamasında her tüketicinin kendine ait bir hesabı olmasını sağlayan elektronik cüzdan altyapısı bulunacak. Depozito bedeli iade işlemleri için özel olarak tasarlanmış ve tüketicilerin işlemlerini kolay, hızlı ve güvenilir şekilde gerçekleştirmesine imkan tanıyacak mobil uygulama ile elektronik cüzdana ilişkin bankacılık ve muhtelif finansal hizmetler Emlak Katılım Bankası tarafından sağlanacak.
Projenin sahibi Türkiye Çevre Ajansı
Tek kullanımlık ambalajlı ürünleri piyasaya süren firmalar, ambalaj üreticileri, perakende sektörü oyuncuları ve tüketiciler gibi çok paydaşlı bir yapıdan ve süreçlerden oluşan Depozito Yönetim Sistemi Türkiye Çevre Ajansı’nın himayesinde yürütülüyor. Türkiye Çevre Ajansı’nın (TÜÇA) sahibi olduğu projede Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü ise sistemin etkinlik, verimlilik ve güvenliğinin artırılmasına yönelik hizmetlerin sunulmasını sağlıyor. Emlak Katılım Bankası da mobil uygulama ve e-cüzdanı işleterek sistemdeki finansal çözümleri ve teknolojik altyapıyı sağlayacak.
Yıllık 20 milyar adet ambalaj döngüsel ekonomiyle geri kazanılacak
Türkiye Çevre Ajansı’nın belirleyeceği depozito bedeli ürünün nihai satış fiyatına dahil edilecek. Tüm başarılı ülke örneklerinde olduğu gibi ülkemizde uygulanacak sistemde de depozito bedelinin tüketicileri boş ambalajları iade etmeye teşvik etmesi bekleniyor. Bu nedenle tüketicilerin Depozito İade Makineleri (DİM)’nin yoğun olarak kullanması öngörülüyor. Sisteme dahil olacağı tahmin edilen ambalaj hacminin yıllık 20 milyar adet seviyesinde olduğu göz önünde tutulduğunda, vatandaşların DİM’leri yoğun şekilde kullanacağı tahmin ediliyor.
Depozito Yönetim Sistemi devreye alındığında dünyanın en büyük döngüsel ekonomi projesi olarak hayata geçecek. Hem altyapısı hem de uygulama kapsamı itibarıyla dünyanın en büyük depozito sistemi olacak DYS ile Türkiye’nin ‘Sıfır Atık’ konusunda tüm dünyaya öncülük eden ülkelerden biri konumuna gelmesi sağlanacak.
