• BIST 100

    10642,6%-0,43
  • DOLAR

    40,53% -0,48
  • EURO

    47,61% -0,42
  • GRAM ALTIN

    4352,92% -1,37
  • Ç. ALTIN

    6999,67% -0,32

DNA’mız her gün saldırı altında!

Genetik bilgiyi taşıyan DNA’mızın çeşitli nedenlerle hasar görebileceğini dile getiren uzmanlar, bu hasarın en yaygın nedenleri arasında radyasyon (UV, X ve gama ışınları), kimyasallar (sigara dumanı, toksinler), viral enfeksiyonlar ve vücutta doğal olar

SAĞLIK 24.04.2025 00:15:59 168 0
DNA’mız her gün saldırı altında!

DNA’daki yapısal bozulmalar, genetik bilgiye zarar vererek hücrelerin sağlığını tehdit edebildiğini kaydeden Moleküler Biyolog Arş. Gör. Ayşegül Yanık, 25 Nisan Dünya DNA Günü kapsamında DNA hasarı, onarımı ve genetik düzeyde tedavi yöntemleri hakkında önemli bilgiler paylaştı.

DNA’mız çevresel sebeplerden zarar görebiliyor

DNA’nın, genetik bilgiyi taşıyan vücudumuzdaki en önemli moleküllerden biri olduğunu kaydeden Arş. Gör. Ayşegül Yanık, “Ancak her zaman stabil değildir. Çevresel sebeplerden ve vücudumuzda veya hücrelerimizde gerçekleşen doğal olaylar sonucunda zarar görebilir. DNA’ya zarar veren etmenler arasında radyasyon (UV, X-ışınları, gama ışınları), sigara dumanı, toksik kimyasallar, çevresel toksinler, hava kirliliği ve viral enfeksiyonlar yer alır. Bu etkenler, DNA’nın yapısında kırılmalara yol açabilir ve genetik bilgiyi oluşturan baz yapılarında değişikliklere neden olabilir. Bunun dışında bazı virüsler DNA’mıza bağlanır ve bizim genetik yapımızı bozabilir. Bu durum hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına neden olabilir. Vücudumuzda gerçekleşen metabolizma olaylarının sonucu olarak oluşan bazı maddeler, DNA’nın kendini kopyalaması sırasında meydana gelebilen hatalar yine DNA’nın yapısını bozabilir. Bu hatalar çoğunlukla vücudumuz tarafından onarılırlar.” dedi.

Hücrelerimizde doğal olarak gerçekleşen DNA onarım mekanizmaları nasıl işliyor?

Hücreler genetik bilginin doğru şekilde saklanması, korunması ve nesilden nesille aktarılmasının sağlanması yönünde programlandığını dile getiren Yanık, “Bu sebeple hücrelerimizde, DNA'daki hasarları tanıyıp düzeltebilecek oldukça gelişmiş onarım mekanizmaları bulunur. Bu kendiliğinden var olan doğal bir süreçtir. Bu sayede genetik bilgi korunur ve hücreler sağlıklı bir şekilde yaşamlarını sürdürürler. Hücre, DNA üzerindeki yapısal bozuklukları özel proteinlerle tanır. DNA’daki bozulmuş olan kısım, özel enzimler tarafından kesilip çıkarılır. Boş kalan bölge için sağlam olan DNA şablonu kullanılarak yeniden bir parça sentezlenir ve sentezlenen parça eski DNA’ya yine hücrede yer alan enzimler tarafından bağlanarak zincirin tamamlanması sağlanır.” diye konuştu.

Onarılmayan DNA ne gibi sorunlara yol açıyor?

DNA’da meydana gelen hasarların düzgün bir şekilde onarılamadığı taktirde hücrelerde kalıcı mutasyonlar oluştuğunu da belirten Yanık, “Bu mutasyonlar, DNA’nın herhangi bir yerinde oluşabileceği gibi, hücrenin büyümesinden, çoğalmasından ve hücre ölümünü kontrolünden sorumlu genlerde de olabilir. Bu durum hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına neden olursa kanser riski artar. Örneğin, BRCA1 ve BRCA2 gibi genler bozulduğunda meme ve yumurtalık kanseri riski artar. DNA onarımı yetersiz olursa sinir hücrelerinde işlev bozukluğu ve hücre ölümü gelişebilir. Bu durum nörolojik hastalıklara neden olabilir. DNA onarımı ayrıca bağışıklık hücrelerinin gelişimi sırasında önemlidir. Bozukluklar immün yetmezliklere yol açabilir. Ayrıca hücrelerde zamanla DNA hasarı birikir. Bu durum doku yenilenmesini yavaşlatır, böylece yaşlanma belirtileri artar.” ifadesinde bulundu.

CRISPR teknolojisi ile DNA'ya müdahale…

DNA onarımı veya iyileştirmesi kavramının DNA’daki hataların giderilmesi veya genetik mutasyonların düzeltilmesi anlamına geldiğini söyleyen Arş. Gör. Ayşegül Yanık, şöyle devam etti:

“Doğal onarım süreçlerini desteklemek ya da doğrudan genetik düzeltmeler yaparak hastalıkları tedavi etmeyi amaçlar. DNA onarımı veya iyileştirmesi DNA onarım enzimlerini aktive eden ilaçlarla ya da doğrudan genetik müdahalelerle gerçekleşir. DNA’daki mutasyonları doğrudan düzelten yöntemler gen tedavisi ya da gen düzenleme teknolojileri içeren genetik mühendisliği yöntemleriyle yapılır (CRISPR ile bozuk bir geni kesip sağlıklısını eklemek). CRISPR-Cas9, son yıllarda geliştirilen en güçlü gen düzenleme araçlarından biridir. Bu teknoloji sayesinde belirli bir gen hedeflenerek kesilip çıkarılabilir, sağlıklı bir gen eklenebilir ya da genin işleyişi modifiye edilebilir.”

Hangi hastalıklar için umut vadediyor?

DNA iyileştirme yaklaşımlarının, genetik düzeyde sorunlara doğrudan müdahale edebildiği için, özellikle genetik temelli hastalıklar için oldukça önemli olduğunu dile getiren Yanık, “DNA onarımına yönelik tedavi yaklaşımları; orak hücre anemisi, kistik fibrozis, Duchenne kas distrofisi gibi genetik hastalıklar, Spinal Müsküler Atrofi (SMA) gibi nadir genetik hastalıklar, Alzheimer gibi yaşlanmaya bağlı hastalıklar; SCID (Severe Combined Immunodeficiency) gibi bağışıklık sistemi hastalıkları ve bazı kanser hastalıkları için CRISPR ve gen tedavisi umut vadetmektedir.” dedi.

İlaçlar ve gen tedavileri hangi aşamada?

Günümüzde bazı DNA onarım mekanizmalarını hedefleyen ilaçların klinik kullanımda olduğunu da ifade eden Arş. Gör. Ayşegül Yanık, “Bazıları ise deneme aşamasındadır. Bazı ilaçlar (örneğin PARP inhibitörleri) halihazırda kanser tedavisinde kullanılmaktadır, bu tedaviler DNA onarımı bozuk olan hücreleri hedef alarak seçici bir şekilde öldürmeyi amaçlamaktadır. Gen tedavileri ise bazı nadir hastalıklarda klinik denemeleri geçmiş durumda bulunmakla beraber daha yaygın hastalıklar için denemeler devam etmektedir. Spinal müsküler atrofi için ve bazı göz hastalıkları için FDA onaylı bazı gen tedavileri mevcuttur. CRISPR temelli tedavilerinse şu anda bazıları erken klinik deneme aşamasındadır. Orak hücre anemisi tedavisi başarıyla uygulanmış olup 2024’te FDA onayı almıştır.” şeklinde sözlerini tamamladı. (İLKHA)

Haber Kaynak : ILKHA

Tutdereli İçin Flaş Karar

Balıkesir’de Silahlı Saldırı

Kastamonu'da Uyuşturucu Operasyonu: 3 Gözaltı

Polisi Vuran Şahıs, Etkisiz Hale Getirildi

Gazipaşa’da Müdahale Sürüyor

''Bu Hafta Putin Ve Trump İle Görüşebilirim''

Başkan Geçit, “Trafik Akışını Rahatlatıyoruz”

Battalgazi’de Asfalt Seferberliği Sürüyor

Asansör Boşluğuna Düşen Kadın Yaralandı

Battalgazi Belediyesi Hasta Refakatçilerine Destek Seti Dağıttı

600 Konutlarında Hayat Yeniden Başladı

Kardeşler Arasında Kavga: 2 Yaralı

Vali Yavuz: "Yangınlar Nedeniyle 14 Köy Tahliye Edildi, 613 Hane Boşaltıldı"

Silivri’de Park Halindeki Araç Denize Uçtu

Şarampole Yuvarlanan Araçtaki 3 Kişi Yaralandı

Köprü Ayağına Çarpan Otomobil Hurdaya Döndü: 2 Ağır Yaralı

İş Yerinde Yangın Paniği: Dumanlar Apartmanı Sardı

Esendere Gümrük Kapısı’nda 300 Kilogram Afyon Sakızı Ele Geçirildi

Leyla Aydemir Davasında Yargıtay’dan Bozma Kararı

Beşiktaş İlk Resmi Maçında Mağlup

Araç Parkı Nedeniyle Çıkan Silahlı Kavgada 2 Kişi Yaralandı.

Türkiye orman şehitlerini uğurladı

"Baba, Ben Sensiz Ne Yapacağım?"

Sadıkoğlu: "Deprem Sürecinde Şehrimizin Durumunu Net Bir Şekilde Ortaya Koyan Basınımız Olmuştur"

Başkan Geçit: "Yollar Bir Şehrin Aynasıdır"

Şehit Üsteğmen Tuğrul Özsu’nun Naaşı Memleketi Edirne’ye Uğurlandı

Korkutan Manzaralar

Edirne’ye Şehit Ateşi Düştü

Ters Şeritten U Dönüşü Yapan Otomobil Motosikletle Çarpıştı: 2 Yaralı

Dikili’de Orman Yangını: Çanakkale Yolu Ulaşıma Kapatıldı

Yükleniyor

Pakistan'da Okul Servisine Bombalı Saldırı

Brooklyn Köprüsü'ne gemi çarptı: 2 ölü, 17 yaralı

UNICEF: Gazze'de son iki aydır durum daha da kötüleşti

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yarın Sırbistan'a gidecek

Romanya'da cumhurbaşkanlığı ikinci turu başladı

Hırvatistan yerel seçimler için sandık başında

Somali'de askeri üs yakınında patlama

Dışişleri Bakanı Fidan, Suudi Arabistanlı mevkidaşı ile görüştü

Ukrayna: Rus saldırı helikopteri vuruldu

Güney Afrika'da silahlı saldırı: 8 ölü

Başkan Er, 7. Malatya Yapı Dekorasyon Fuar Alanında İncelemelerde Bulundu

Türk Telekom, siber güvenlik ve bulut bilişim alanındaki çalışmalarını sürdürüyor

İnternet Abone Sayısı 94 Milyonu Geçti

Adıyaman’da Python yazılım yarışması düzenlendi

Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) 91’inci yıl dönümü Malatya’da kutlandı

SANKO Okulları bölge elemelerinde iki birincilik kazandı

TÜİK’in çocuk portalı Malatya’da öğrencilerine tanıtıldı

Diyarbakır’da teknoloji semineri düzenlendi

Dicle’de öğrenciler projelerini sergiledi

Güneydoğu’da çiftçilerin elektrik borcu 27 milyara ulaştı

Balıkesir’de Silahlı Saldırı

Kastamonu'da Uyuşturucu Operasyonu: 3 Gözaltı

Polisi Vuran Şahıs, Etkisiz Hale Getirildi

Asansör Boşluğuna Düşen Kadın Yaralandı

Kardeşler Arasında Kavga: 2 Yaralı

Silivri’de Park Halindeki Araç Denize Uçtu

Şarampole Yuvarlanan Araçtaki 3 Kişi Yaralandı

Köprü Ayağına Çarpan Otomobil Hurdaya Döndü: 2 Ağır Yaralı

İş Yerinde Yangın Paniği: Dumanlar Apartmanı Sardı

Esendere Gümrük Kapısı’nda 300 Kilogram Afyon Sakızı Ele Geçirildi

Başkan Geçit, “Trafik Akışını Rahatlatıyoruz”

Battalgazi’de Asfalt Seferberliği Sürüyor

Battalgazi Belediyesi Hasta Refakatçilerine Destek Seti Dağıttı

Sadıkoğlu: "Deprem Sürecinde Şehrimizin Durumunu Net Bir Şekilde Ortaya Koyan Basınımız Olmuştur"

Başkan Geçit: "Yollar Bir Şehrin Aynasıdır"

Şehit Üsteğmen Tuğrul Özsu’nun Naaşı Memleketi Edirne’ye Uğurlandı

Malatya’da Askeri Araç Devrildi: 1 Şehit, 1 Asker Yaralı

“Sadece Merkezde Değil, Kırsalda Da Gerçek Bir Değişim Süreci Yaşıyoruz”

Tarihe Işık Tutan Kitap Yeşilyurt Belediyesi’nden

Başkan Er; “Çöşnük Kavşağı’nda Trafik Yükünü Hafifletiyoruz”

Devlet Bahçeli: Alevi de Bizim, Kürt de Bizimdir

"Ankara'yı Sporun da Başkenti Yapmayı Hedefliyoruz"

Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan İlk Açıklama

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özgür Özel'e Sert Çıktı!

Erdoğan - DEM Parti Heyeti Zirvesi: Görüşme 1 Saat Sürdü

CHP Genel Başkanı Özel Hakkında Soruşturma Başlatıldı

" Seferberlik Başlatıyoruz"

Cumhurbaşkanı Erdoğan: ''Filistin Davasını Terk Edemeyiz''

Cumhurbaşkanı Erdoğan: 'Camımıza Taş Atana Gülle Atmasını İyi Biliriz'

''İsrail’in İran'a Saldırılarını Asla Tasvip Etmiyoruz''

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 36 30 1 5 60 95
2.Fenerbahçe 36 26 4 6 51 84
3.Samsunspor 36 19 10 7 14 64
4.Beşiktaş 36 17 8 11 23 62
5.İstanbul Başakşehir 36 16 14 6 4 54
6.Eyüpspor 36 15 13 8 5 53
7.Trabzonspor 36 13 11 12 13 51
8.Göztepe 36 13 12 11 9 50
9.Rizespor 36 15 17 4 -6 49
10.Kasımpaşa 36 11 11 14 -1 47
11.Konyaspor 36 13 16 7 -5 46
12.Alanyaspor 36 12 15 9 -7 45
13.Kayserispor 36 11 13 12 -12 45
14.Gazişehir Gaziantep 36 12 15 9 -5 45
15.Antalyaspor 36 12 16 8 -25 44
16.Bodrum FK 36 9 17 10 -17 37
17.Sivasspor 36 9 19 8 -16 35
18.Hatayspor 36 6 22 8 -27 26
19.Adana Demirspor 36 3 28 5 -58 2